Aspect Oriented Programming (AOP) tükçesi "Cephe Yönelimli Programlama" bir programlama paradigmasıdır. İsim olarak bazılarımıza yabancı geliyor olabilir çünkü çok yeni bir kavram değil ve gelişen yazılım teknolojileri ve AOP nin daha kolay ve verimli implement edilmesini sağlayacak "PostSharp" gibi tool'ların çıkmasıyla birlikte epey bir önemli hale gelir oldu AOP.

Biz yazılımcılar daha iyi kodlar yazmak için hep kullandığımız bir cümle var "Separation of Concern". AOP'nin çıkış noktası aslında buna dayanıyor diyebiliriz. AOP birbiriyle kesişen ilgilerin (Cross-Cutting Concerns) ayrılması üzerinedir. Uygulama genelinde kullanılacak olan yapıları (logging,exception hand., cache, etc.) core tarafta yazdığımız koddan ayırarak bir çeşit ayrı küçük programcıklar şeklinde yazıp projede kullanmayı hedefler diyebiliriz.

Örnek olarak 70.000 kişinin çalıştığı çok büyük bir holding için uygulama geliştiriyoruz geriye bütün çalışan listesini dönen bir metod yazıyor olalım ve klasik her uygulamada olması gereken belli başlı şeyler vardır; Cache,ExceptionHandling, Logging gibi bizde metodumuzda bunları yapıyor olalım;

 public IEnumerable<Employee> GetEmployeeList()
        {
			//Request'i yapan kişinin yetkisi varmı yokmu kontrol et
			//metoda girerken request'i log'la
			
            try
            {
                var resultList = DbQuery("Select * from Employee"); // database de ki tabloya sorgu attığımız varsayalım ve 70 bin kayıt gelsin
				
                //geriye dönen sonuçları cache'e at bir sonrakine cache'den ver

                return resultList;
            }
            catch (Exception ex)
            {
                // meydana gelen Exception'ı handle edip log'la ve client'a gidecek olan response'u modify et  
                throw;
            }
			
			//metoddan çıkarken response'u log'la
        }
}

Yukarıda bulunan metodu incelediğimizde ne kadar eksik olduğunu görebiliyoruz. Yorum satırlarında yazan işlemler için geliştirmeler yapmamız gerekmekte ancak bu geliştirmeyi nasıl yapacağız  ? CheckUserAuth(), LogRequest(), LogException(), LogResponse(), ModifyResponse() gibi metodlar yazıp bu metodları ilgili yerlerde her metodda yazmak herhalde ilk akla gelen çözüm ancak AOP bize daha farklı şekilde yapmamız gerektiğini söylüyor. Bunları ayrı modüller olarak tasarlayıp daha kullanılabilir, okunabilir ve SOLID prensiplerine uygun geliştirmeler yapmamız gerektiğini söyler.

Peki birbirleri ile çakışan ilgileri birbirlerinden nasıl ayıracağız ? İşte bu noktada karşımıza interceptor çıkmakta.

Interceptor

Interceptor’ belirli noktalarda metot çağrımları sırasında araya girerek çakışan ilgilerimizi işletmemizi ve yönetmemizi sağlamakta. Buda metotların çalışmasından önce veya sonra bir takım işlemleri gerçekleştirebilmemeizi sağlar ve AOP nin yapısı tamamiyle bunun üzerine kurulu desek yanlış olmaz heralde. Interceptor'u implemente etme olayına girmicem çünkü yukarıda da bahsettiğim gibi .Net tarafında Nuget üzerinden indirip kullanabileceğimiz Postsharp kütüphanesi bu işi diplerine kadar yapmakta ve bizlere sadece attribute tanımlamaları yapmayı bırakmakta. 

Şimdi yukarıda yazmış olduğumuz kodu gelin birde AOP standartlarına uygun şekilde yazalım.

        [UserAuthAspect]
        [LoggingAspect]
        [AppCacheAspect(25000)]
        [ExceptionAspect]
        public IEnumerable<Employee> GetEmployeeList()
        {
            var resultList = DbQuery("Select * from Employee");
            return resultList;
        }

[UserAuthAspect] [LoggingAspect] [AppCacheAspect] [ExceptionAspect] attribute'lerini tanımladık ve AOP nin dediği gibi Cross-Cutting yani kesişen yerleri Aspect'ler kullanarak attribute seviyesinde kullanılabilir hale getirdik.Yazmış olduğumuz 2. metot ile 1. metot arasındaki satır sayısı farkına baktığımızda dağlar kadar fark var ve en önemlisi daha okunabilir bir kod yazmış olduk.  

Aspect-Oriented Programming'in Sağladıkları

1. İçi içe yazılmış ve sürekli tekrar eden kodlardan kurtulabiliyoruz,
2. Daha temiz ve anlaşılır kodlar yazabiliyoruz,
3. Yazmış olduğumuz kodları daha abstract hale getirerek modülerliğini arttırıyoruz,
4. Bakım ve geliştirme maliyetlerini azaltıyoruz,
5. Uygulamamızı daha yönetilebilir ve daha esnek hale getirebiliyoruz.

Görüldüğü üzre AOP yaklaşımı geliştirdiğimiz uygulamalar için bizlere bir çok faydalar sunmakta ve Postsharp gibi çeşitli tool'lar ile birlikte projenize AOP'ye uygun hale getirmek dahada kolay hale gelmiş durumda. Bundan sonraki AOP ile ilgili yazılarda Postsharp kullanarak Cache, Logging, ExceptionHandling gibi örnekler ile deva ediyor olacağız.