Geldik Liskov prensibine. Bu yazıda SOLID' in "L" si olan "Liskov Substitution Principle (LSP)" prensibinden bahsedicez. 

LSP'nin tarihine bakacak olursak; bu prensip ilk olarak 1987 yılında Barbara Liskov tarafından tanıtıldı ve daha sonrasında Jeannette Wing ile birlikte 1993 yılında bu prensibi resmi olarak yayınladılar.

Bu prensibin orjinal tanımı "Let q(x) be a property provable about objects x of type T. Then q(y) should be provable for objects y of type S where S is a subtype of T." dır. Ancak bu tanımdan senin benim gibi hiç kimse bir şey anlamadığı için namı değer bob amca Robert C. Martin  "Agile Principles, Patterns, and Practices in C#" kitabında bu prensibi kısaca "Subtypes must be substitutable for their base types." diye tanımladı ve günümüze yazılım dünyasında da bu tanımıyla kabul görmektedir.

Bu kadar tarih ve ingilizce bilgisinden sonra gelelim Liskov'un Türkçe sine. Bu prensip bize şunu söyler ; Alt sınıflardan oluşturulan nesneler üst sınıfların nesneleriyle yer değiştirdiklerinde aynı davranışı göstermek zorundadırlar.. Daha bizim dilden konuşacak olursak ; alt sınıf üst sınıftan kalıtım alırken property, method vs gibi bazı kullanmayacağı özellikler kazanmamalıdır. Eğer böyle bir duruma sebep olacak bir inheritance işlemi var ise alt sınıfın kullanmadığı fonksyon, metod vs. için farklı bir çözüm (sadece ihtiyacı olan özelliklerin bulunduğu başka bir base class vs. gibi) düşünülmelidir çünkü alt sınıf üst sınıfın bütün özelliklerini tam anlamıyla kullanamadığından yer değiştirdiklerinde aynı davranışı gösteremeyeceklerdir ve Liskov'a ters düşen bir durumdur.

Örnek uygulama üzerinden ilerleyelim, case şu şekilde olsun ; Bir tane Bank isminde bir class ve bu class içersinde Withdraw adında ara çekm işlemini yapan bir virtual metod olsun, 2 tanede hesap tanımı yapalım. Bank objesini kullanarak bu hesaplardan para çekme işlemini yapalım ve tabi ki bunu LSP kurallarına uyarak yapmaya çalışalım.  

  public class Bank
    {
        public void Withdraw(Account acc, int amount)
        {
            acc.Withdraw(acc.Id, amount);
        }
    }

    public class Account
    {
        public Account(int AccountId)
        {
            this.Id = AccountId;
        }

        public virtual int Id { get; set; }

        public virtual void Withdraw(int accountId, int amount)
        {
            Console.WriteLine("In base withdraw");
        }
    }

    public class SavingAccount : Account
    {
        public SavingAccount(int savingAccountId) : base(savingAccountId)
        {

        }

        public override void Withdraw(int accountId, int amount)
        {
            Console.WriteLine("In SavingAccount withdraw");
        }
    }

    public class CurrentAccount : Account
    {
        public CurrentAccount (int currentAccountId) : base(currentAccountId)
        {

        }

        public override void Withdraw(int accountId, int amount)
        {
            Console.WriteLine("In CurrentAccount withdraw");
        }
    }

 Şimdide Main fonksiyonu içerisinde bu yazmış olduğumuz class'ları kullanarak para çekme işini yapalım.

 using System;

    public class Program
    {
        static void Main(string[] args)
        {
            Bank bank = new Bank();
            Account acc = new Account(1);
            bank.Withdraw(acc, 100);
        }
    }

Yukarıda ki örnekte olduğu gibi Bank class'ı içerisinde bulunan Withdraw metodu bir Account objesini parametre olarak alıyordu. İlk kullanımda bir adet acc isminde Account oluşturup Withdraw metoduna verdik ve acc de bulunan Withdraw metodunu kullanarak para çekme işlemini yaptık.

Ancak LSP bize ne diyordu ; Alt sınıflardan oluşturulan nesneler üst sınıfların nesneleriyle yer değiştirdiklerinde aynı davranışı göstermek zorundadırlar. Aşağıdaki örnekte de LSP ye uygun biçimde kullanımı göreceğiz

 using System;

    public class Program
    {
        static void Main(string[] args)
        {
            Bank bank = new Bank();

            Account saving = new SavingAccount(2); //LSP nin dediği gibi sub class'lar base class'larla yer değiştirdiklerinde aynı davranışı göstermeleri beklenir
            bank.Withdraw(saving, 100);
        }
    }

Yukarıda ki gibi ise saving  isminde bir SavingAccount oluşturduk ve bu objede Account'ın bir alt class'ı olduğu için onun yerine kullanılabilir durumda Account saving = new SavingAccount(2); dedik ve Bank class'ında bulunan Withdraw metoduna parametre olarak geçtik ve aynı ilk kullanımda yaptığımız gibi saving objesininde Withdraw metodunu çağırıp para çekme işlemini tamamladık.

İnternette Liskov için çoğunlukla Rectangle örneğini görmek mümkün, bende herkes onu yazmışken biraz daha farklı bir örnek ile ele alim istedim ve bu örnek üzerinden gittim umarım anlaşılır olmuştur :)