C# yazıyoruz çalışıyor, VB yazıyoruz çalışıyor, C++ yazıyoruz çalışıyor, ne hikmettir pek bilmesek bile bir F# dilimiz var onu yazıyoruz .Net sağolsun onu da çalıştırıyor... 

Peki ama bütün bunlar nasıl oluyor ?..

.Net framework içerisinde geliştirme yapabilmek için bir çok dil mevcuttur ancak C# bunlardan en torpillisidir diyebiliriz heralde. Tamamen OOP dayalı bir dil olmasıyla beraber günümüz .Net ailesinde en çok tercih edilen dil haline gelmiştir.

Aşağıdaki resimde de görüldüğü üzre v1.0 dan başlayıp v4.5' e kadar gelen süreçte ne gibi yenilikler geldi, ilk başlarda neler yapabiliyorken son sürümle birlikte ne gibi yeni özellikler geldi bunları görebiliriz. 

Bütün bunlar güzel hoşta arkadaş bunları üstte bahsettiğimiz .Net ailesi içerisinde bulunan çeşitli programlama dilleriyle yapıyoruz ama nasıl oluyor da C# ile yazılan projenin çıktısı ayrı, F# ile yazılanın ki ayrı, VB ile yazılanın ki ayrı iken framework bunları yorumlayıp çalıştırıabiliyor ?.. 

Yazılmış olan kodların direkt olarak derlenip çalıştırılması gibi bir cevap düşünecek olsak o zamanda her bir programlama dili için ayrı ayrı bu işlemleri yapan logic'ler gerekecektir bu da çok fazla iş yükü,maliyet vs demektir ve aslında mümkünde değildir.

Aşağıda bulunan görsel aslında yazmış olduğumuz projelerin çalışmasına kadar olan süreci özetliyor gibi.

CLR - Common Language Runtime

.Net framework altında bulunan dillerden herhangi biriyle program yazdığımızda kodlar ilk olarak CIL (common intermadiate language) diğer bir deyişle IL dediğimiz byte kodlara dönüşür. Bu IL kodları aslında çalıştırılabilir kodlar değildir ve çalıştırılabilmesi için bir ara programa ihtiyaç vardır. Bu ara program da CLR'dır. CLR dönüştürülmüş olan byte IL kodlarını alıp bir JIT (Just-In-Time) derleyicisini etkinleştirerek makine koduna dönüştürür ve çalıştırır.

CLS- Common Language Specification

CLS için .Net framework çatısı altında bulunan programlama dillerinin ortak noktalarını barındırır ve programımızın diğer dillerle olan etkileşimini sağlar. Diller arasında ortak kullanılan yapılar ve onların birtakım kuralları bulunmaktadır. Yazdığınız kodların diğer programlama dilleriyle geliştirilen projelerde de kullanabilir olması istiyorsanız, Common Language Specification kurallarına uyumlu kodlar yazmamız gerekmektedir. Bu kurallara uygun geliştirdiğiniz kodlar, CLS desteği olan diller tarafından yorumlanabilir ve böylece diller arasında ki iletişim sağlanmış olur.

CTS- Common Type System

CTS CLR'ın bir alt kümesidir diyebiliriz. Şöyle ki; Common Type System sayesinde programlama dillerinde kullanılan veri türlerinin(int,double,byte,string etc.) arasında da uyum sağlanmış olur.

Örnek olarak; .Net framework altında bulunan bütün dillerde int,double,float vs. gibi tiplerin ram'da kapladıkları yer aynıdır ve bu dillerden biri için derlenen kodlar referans olarak diğerinde de kullanılabilmektedir. Bu nedenle Framework içerisinde bulunan tüm dillerde CTS den dolayı ayni kurallara sahip veri tiplerini kullanılır farklı olan şey syntax'dır.